RAU MÁ VỪA LÀ RAU VỪA LÀ THUỐC
THAM GIA CHỮA TRỊ NHIỀU BỆNH PHỔ BIẾN
Bs. Trần Văn Năm
Rau má có tên khoa học Centella asiatica (Gotu Kola). Loại rau được dùng làm thuốc rất phổ biến trên các nước thuộc Châu Á, trong đó có Việt Nam.
Theo Đông y: Rau má có vị ngọt, đắng, chua; tính mát. Có tác dụng hạ nhiệt, chống viêm, kháng khuẩn (hô hấp, tiêu hoá, hệ tiết niệu)…
Thành phần hoá học: rau má có tinh dầu, lipid, sitosterol, tannin, chất nhựa. Ngoài ra còn chứa các glycoside đắng tên asiaticosid và centellosid. Tinh dầu (trong rễ và lá) là vellarine, acid pectic và chất nhựa. Hiện nay, một số tác giả hoạt chất chính của RM là nhóm chất Saponin (acid asiatic, acid brahmic với cấu trúc triterpen có tác dụng trên mô liên kết, tái tạo mô nên lành sẹo tốt [1]
Những tác dụng nghiên cứu trên thực nghiệm và lâm sàng [2], [3]:
- Tăng nhận thức: RM hoạt hoá protein được biết là MAPKs (Mitogen-activated protein kinases), do gây phóng thích yếu tố phát triển tế bào thần kinh tên là Brain-derived Neurotrophic factor (BDNF).
- Bảo vệ thần kinh: các hoạt chất của RM gây ức chế một số enzyme có hại tế bào thần kinh như trong bệnh Alzheimer (phòng ngừa sự hình thành những mãng amyloid); bệnh Parkinson (tế bào thần kinh bị tổn thương nên giảm tiết chất Dopamine), và giảm stress oxy hoá.
- Tốt cho tim mạch, đặc biệt chống suy tĩnh mạch: nhờ vai trò chống viêm và có hoạt tính của antioxidant mạnh, đặc biệt nó tăng tiết những phân tử IL-1 từ những đại thực bào; giải thích một phần cơ chế tác dụng điều trị suy tĩnh mạch.
- Tái tạo da, lành vết thương: cuối cùng, RM còn ức chế một nhóm enzyme mà phá huỷ chất collagen trong khi đó RM còn kích thích tăng tỉ lệ tổng hợp collagen nên giúp mau liền vết thương.
- Giải lo âu,
- Chống viêm, chống dị ứng, chống ngứa: nhờ vào các glycoside như asiaticoside, madecassoside cũng như các triterpene.
Hiện nay Rau má là thành phần chủ yếu của nhiều chế phẩm khác nhau như: Censikan, Cenditan (Công ty dược FP pharma), thuốc mỡ bội Medecassol (Roche). Đặc biệt Rau má có thành phần của bài thuốc Toa căn bản (BS. Nguyễn Văn Hưởng sưu tầm) sử dụng chữa trị có hiệu quả trên các bệnh nhiễm do virus, vi khuẩn giai đoạn đầu (sốt siêu vi, sốt xuất huyết Dengue, viêm đường tiết niệu, viêm đường mật), dị ứng thức ăn…
Tài liệu tham khảo:
[1] Đỗ Tất Lợi (2015), Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, NXB Hồng Đức, tr. 631-632.
[2] PubMed (Mathew George, Lincy Joseph, và Ramaswamy, African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines. 2009; 6(4): 554–559. Published online 2009 Jul 3. PMCID: PMC2816466).
[3] Pubmed (Ilkay Erdogan Orhan1, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2012 (2012), Article ID 946259, 8 pages).
